İlham Namiq Kamal.

( Lent.az )

- Sizdən öncə nəslinizdə incəsənət adamı olub?

- Yox. Babamız manufaktura taciri olub. Gəmilərlə Pakistandan, Hindistandan, Türkiyədən mal gətirirmiş. Amma çox dünyagörmüş, savadlı kişiydi. Atamızı türk şairinin şərəfinə Namiq Kamal adlandırmışdı. Biz də o rəhmətə gedəndən sonra adını yaşatmağa çalışdıq. Afişalarda, haqqımızda dərc olunan məqalələrdə, kitablarda adı yaşasın istədik. İlham Namiq Kamalın haqqında 4 kitab yazılıb. Bu da bir taledir. Biz Namiq Kamal adını belə yaşatdıq.

- Bir evdə iki sənətkar, iki Xalq artisti. Rəqabət, qısqanclıq olub?

- Yox əksinə, çox yaxşı yola gedirik. Qardaşımla birlikdə çoxlu rollarımız var. “Mənim ərim dəlidir”, “Hərənin öz payı” və digər tamaşalarda qoşa oynamışıq.

- Aktyor olmasaydınız hansı sahəyə gedəcəkdiniz?

- Bu sahəyə atılmasaydıq, açıq deyim də Bakı Dövlət Universitetində oxuyasıydıq. Düzdür yaxşı oxuyurdum, savadım da vardı, amma əmim orda prorektor idi, Filologiya fakültəsində yerim hazır idi. Ora qəbul avqustda olasıydı, mən iyul ayında onlardan xəbərsiz sənədlərimi verdim İncəsənət İnstitutuna və qəbul olundum. Lütfi müəllim dərnəkdəki gəncləri özü instituta da hazırlaşdırırdı. Hər tərəfli yetişdirirdi gəncləri. İnstituta girdim, evdən narazılıq olmadı. Mən oxuya-oxuya II kursdan tədris teatrında işləməyə başlamışdım və 94 rubl maaş alırdım. Bu o dövr üçün yaxşı maaş idi. Ətin kilosu 2 manat idi. İndi ilə müqayisə edin, görün neçə kilo ət almaq olardı? Ailədə vəziyyət yaxşı idi, qazancımı elə geyim-keçimə verirdim. Yaxşı bir plaş 60 rubl, çəkmə 30 rubl, kostyum 70 rubl idi. Tələbəliyim rahat keçib. Ümumiyyətlə, sənət yolum rahat başladı. Gözəl müəllimlərim olub. Adil İsgəndərov, Tofiq Kazımov kimi nəhənglərdən dərs almışam. Heç bir problem yaşamadım. İnsan ehtiyaca görə şikayətlənir də. Mənim belə ehtiyaclarım olmayıb. Amma dayanmadan işləmişəm. Həmişə başım işə-gücə qarışıb. Səhərlər radio, sonra televiziya, teatr, kinostudiya. Mənim ömrüm belə keçib. 35 il Akademik Milli Dram Teatrında çalışmışam. Böyük rejissor Tofiq Kazımovun rol almadığım tamaşası olmayıb. 50 yaşımda mən Prezident Təqaüdünə layiq görüldüm. Əsas odur mən işləmişəm və kənardan da bunu görüblər. Sonradan Musiqili Teatra gəldim. Eyni zamanda, müxtəlif teatrlara da dəvət alırdım. Opera və Balet teatrında Soltan bəyi oynadım, Kukla Teatrında “Don Kixot”u hazırladıq. Don Kixotu oynadım 

- Sizin özünüz də çox yaraşıqlı aktyor idiniz. Amma filmlərə çox çəkmədilər. Niyə?

- Sovetlər dövründə bizim “qonaqpərvərliyimizdən” istifadə edib, filmlərimizə tez-tez gürcüləri, rusları, erməniləri dəvət edirdilər. Elə rejissorların çoxu erməni ilə, rusla evliydi. Çoxu Azərbaycan dilində danışmağı özünə alçaqlıq hesab edirdi, utanırdı, onlarda milli düşüncə, milli yanaşma ola bilərdimi? İlham onların nəyinə lazım idi?

- Bu gün kinomuzun vəziyyətindən məmnunsunuz?

- Bu gün kino var ki, onun vəziyyəti də ola? Heç nə yoxdur. Mədəniyyət Nazirliyimiz bu gündə olanda onun idarə elədiyi kino necə yaxşı ola bilər? Onun idarə etdiyi kinostudiya və ya teatr necə inkişaf edə bilər?

- Narazısınız?

- Qəzetlərdə görürük. Gündə birini işdən azad olunur, həbs edilir. Mən uşaq vaxtı elə bilirdim korrupsiya ancaq kənd təsərrüfatı sahəsində olur. Amma bu yaşda görürəm ki, korrupsiya ancaq elə Mədəniyyət Nazirliyindən çıxır. Adam utanır deməyə ki, mən Mədəniyyət Nazirliyinin əməkdaşıyam. Utanıram camaat arasına çıxmağa, deyəcəklər korrupsionerdir. Kənardan baxan bilmir axı. Ət kombinatından ət aparırlar, olur korrupsiya, mən teatrdan nə aparıram? Uzaq başı bir buket gül alıram tamaşaçıdan. Çox utanıram. Əvvəllər belə söhbətlər yox idi, son illər meydana çıxıb.

- Sizcə kinomuzu dirçəltmək üçün nə eləmək olar?

- Dövlət səviyyəsində maliyyə ayrılmalı, maliyyəyə nəzarət edilməlidir. Yeni, istedadlı kadrlar cəlb olunmalıdır. Olan rejissorların əksəriyyəti rəhmətə gedib. Yeni rejissorlar yetişib, amma onlara vəsait ayrılmalıdır. Kino zarafat deyil. Sovet vaxtı bir filmə çəkilən aktyor o pulla gedib, özünə bir “Jiquli” maşını ala bilirdi. İndi elə bir film yoxdur.

- Bildiyimə görə, “7 oğul istərəm” filmində hətta atlara da , atabaxanlarla birgə pul yazılırmış.

- Bəli. Atlara da pul ayrılırdı, onların baxıcılarına da. Xalq artisti Ağaxan Salmanov ölümündən az əvvəl mənə bir dəfə dedi ki, seriala çəkilmişəm, günümə 30 manat verirlər. Deyirdi çox seriya olsa, bəlkə əlimə bir şey düşər. 3 gündən bir maaş verirlər. Bir gün gedib maaş tabelinə qol çəkəndə görüb ki, bir nəfər də itinə görə pul alır. İtə 50 manat, Xalq artistinə 30 manat maaş yazırmışlar. O da küsüb gedib. O danışdı mənim də tüklərim biz-biz oldu. Dedi bilmədim hörmətim bu qədər aşağıdır.

- Ailənizdən danışmadıq heç.

- Xanımım həkimdir. 4 övladım var. İki oğlum, iki qızım. Qızlarım ailəlidir, nəvələrim var, İstanbulda yaşayır. Oğullarım ali məktəb tələbələridirlər.